<img src="https://images.aposto.com/2025/5/5/1751004707512.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.53" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kokunun algoritmasına yolculuk: EveryHuman'ın kişiselleştirilmiş yapay zeka parfümleri</h1>Parfüm markaları onlarca yıl boyunca bize nasıl kokmamız gerektiğini söyledi. 2018’de kurulan EveryHuman ise yapay zeka desteğiyle kişiselleştirilmiş parfümler yaratarak dikte eden ve elitist bir dünyayı demokratikleştiriyor. Kurucu ortak Anahita Mekanik, “Her bireyin kendine ait bir yaratım hakkı olduğuna inanıyoruz” diyor.Söyleşi: Çiğdem ÖztabakParfüm markaları onlarca yıl boyunca bize nasıl kokmamız gerektiğini söyledi. Koku, romantik anların hediyesi, cinsiyetlendirilmiş bir kimlik simgesi ve adeta bir statü göstergesi hâline geldi. Parfüm, öylesine pahalıydı ki birçoğumuz için duty free mağazalarından alınan büyük şişelerin valizlerde taşındığı sınırlı bir deneyime dönüştü.&nbsp;Bugün ise sosyal medya hesabımıza girdiğimiz anda bir algoritma bize nasıl kokmamız gerektiğini söylerken yeni bir marka ve parfüm önerebiliyor. Bu tüketim ritüelleri,&nbsp;uzun zamandır kimilerimiz için oldukça yorucu bir hâl almış durumda. Peki yapay zeka bu alanda bize yeni bir perspektif sunabilir mi?New York’ta Angelina Jolie tarafından kurulan ve özellikle göçmen sanatçıları destekleyen deneysel ve yaratıcı bir alan olan Atelier Jolie’de bunu deneyimleme şansı buldum. Yapay zeka algoritmalarıyla üretilen, tamamen kişiye özel kokuların yaratım süreci oldukça ilginçti.&nbsp;Bu deneyimin arkasında sanat, yapay zeka ve kokuyu biraraya getiren EveryHuman platformu var. EveryHuman, her insanın yaratıcı olduğuna inanan bir felsefe taşıyor. Platform, uzun yıllar boyunca lüks markaların ve kapalı bir endüstrideki uzmanların elinde şekillenmiş koku gibi bir alanı kendini ifade biçimine dönüştürüyor. Bu fikrin yaratıcısı da Hollandalı teknoloji uzmanı ve film yapımcısı Frederik Duerinck.Projenin kurucu ortaklarından Anahita Mekanik ise koku dünyasına hem endüstri içinden hem de geleceğe dönük bir perspektifle yaklaşan bir isim. Geleneksel parfümeri dünyasında çalışmış bir yönetici olarak Mekanik, müşteri deneyimi, yaratıcı teknoloji ve üretken tasarım gibi alanlarda da derin bir birikime sahip. Mekanik, hem niş hem de global pazarlarda koku üretimi yapıyor ve mühendisler, sanatçılar ve yapay zeka araştırmacılarıyla birlikte çok katmanlı projelerde çalışıyor. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#0F0E0E" color="#FFCE14" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#0F0E0E !important;color:#fafbfc !important" href="https://aposto.com/s/kokunun-algoritmasina-yolculuk-everyhumanin-kisisellestirilmis?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(15, 14, 14) !important; color: rgb(250, 251, 252) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SÖYLEŞİNİN DEVAMI</a>

Quando

“Önemli olan, kendi yarattığın kokuyu kokladığında ne hissettiğindir. ‘Bu benim’ diyerek kokuyu tanıdığın o an, yapay zekanın simüle edemeyeceği bir şeydir. Ancak yapay zeka, o ana daha hızlı, daha samimi ve kapsayıcı bir şekilde ulaşmamıza yardımcı olabilir.”&nbsp;—Anahita Mekanik&nbsp;Parfüm markaları onlarca yıl boyunca bize nasıl kokmamız gerektiğini söyledi. Koku, romantik anların hediyesi, cinsiyetlendirilmiş bir kimlik simgesi ve adeta bir statü göstergesi hâline geldi. Parfüm, öylesine pahalıydı ki birçoğumuz için duty free mağazalarından alınan büyük şişelerin valizlerde taşındığı sınırlı bir deneyime dönüştü. Bugün ise sosyal medya hesabımıza girdiğimiz anda bir algoritma bize nasıl kokmamız gerektiğini söylerken yeni bir marka ve parfüm önerebiliyor. Bu tüketim ritüelleri,&nbsp;uzun zamandır kimilerimiz için oldukça yorucu bir hâl almış durumda. Peki yapay zeka bu alanda bize yeni bir perspektif sunabilir mi?New York’ta Angelina Jolie tarafından kurulan ve özellikle göçmen sanatçıları destekleyen deneysel ve yaratıcı bir alan olan Atelier Jolie’de bunu deneyimleme şansı buldum. Yapay zeka algoritmalarıyla üretilen, tamamen kişiye özel kokuların yaratım süreci oldukça ilginçti. Bu deneyimin arkasında sanat, yapay zeka ve kokuyu biraraya getiren EveryHuman platformu var. EveryHuman, her insanın yaratıcı olduğuna inanan bir felsefe taşıyor. Platform, uzun yıllar boyunca lüks markaların ve kapalı bir endüstrideki uzmanların elinde şekillenmiş koku gibi bir alanı kendini ifade biçimine dönüştürüyor. Bu fikrin yaratıcısı da Hollandalı teknoloji uzmanı ve film yapımcısı Frederik Duerinck. Profil:&nbsp;Scentronix, EveryHuman ve Algorithmic Perfumery şirketlerinin kurucusu olan Duerinck, dijital sanat, hikaye anlatımı ve sistem tasarımı alanlarındaki tecrübesini bu projeye de taşımış. Daha önce Avrupa'da sanat enstalasyonları ve ödüllü belgeseller tasarlayan Duerinck, koku üretimini merkezî yapılardan çıkarıp daha demokratik, veri tabanlı ve yaratıcı bir alan hâline getirmeyi amaçlıyor.&nbsp;Projenin kurucu ortaklarından Anahita Mekanik ise koku dünyasına hem endüstri içinden hem de geleceğe dönük bir perspektifle yaklaşan bir isim. Geleneksel parfümeri dünyasında çalışmış bir yönetici olarak Mekanik, müşteri deneyimi, yaratıcı teknoloji ve üretken tasarım gibi alanlarda da derin bir birikime sahip. Mekanik, hem niş hem de global pazarlarda koku üretimi yapıyor ve mühendisler, sanatçılar ve yapay zeka araştırmacılarıyla birlikte çok katmanlı projelerde çalışıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750947095092.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Londra’dan Dubai’ye, New York’tan Kopenhag’a kadar onlarca lokasyonda hizmet veren EveryHuman, şu ana kadar 150 binden fazla insanın ziyaretine tanık olmuş. Biz de bu yılın Eylül ayında İstanbul’da Bağdat Caddesi ve Taksim’i ziyaret etme planları olan Anahita Mekanik ile Atelier Jolie’de yapay zeka, kişiselleştirme, tüketim ve kokulara dair yüz yüze bir röportaj yaptık. EveryHuman tam olarak nedir? Kişiselleştirilmiş bir koku nasıl yaratılıyor?EveryHuman, sanat, bilim ve teknolojinin kesişiminde çalışan bir teknoloji girişimi. Misyonumuz çok basit gibi görünse de özünde her bireyin kendine ait bir yaratım hakkı olduğuna inanıyoruz. Özellikle de parfümeri gibi tarihsel olarak elit ve dışlayıcı alanlarda…&nbsp;Kullanıcılar bizim tasarladığımız ankete yanıt veriyor ama bu sıradan bir anket değil. Duygularınızı, hayallerinizi, kişiliğinizi, hatta yaşamla kurduğunuz ilişkiyi sorgulayan, oldukça içsel sorular soruyoruz. Verdiğiniz yanıtlar, algoritmalar tarafından analiz ediliyor ve size özel üç farklı koku formülü üretiliyor.&nbsp;Bunları koklayabiliyor, geri bildirim verebiliyor ve isterseniz yeniden şekillendirebiliyorsunuz. Yani sürecin içinde siz de varsınız. Üstelik pasif bir tüketici olarak değil, aktif bir yaratıcı olarak...<img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750947110889.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fiziksel deneyim de çok etkileyici. Kendi kokunuzun üretimini her aşamasında izlemek ve ona isim verebilmek bu deneyimin bir parçası.Evet, dijital ve fiziksel dünya arasındaki boşluğu kapatmak bizim için çok önemliydi. New York’taki Atelier Jolie gibi lokasyonlarda kokular gerçek zamanlı olarak üretiliyor. Ziyaretçiler, makinelerin başında durup kendi isimlerini ve formüllerini görüyorlar. Bu da ürünün ötesine geçen bir deneyim yaratıyor.&nbsp;Bu etkileşim anları da platformun gelişmesine katkı sağlıyor. Her kullanıcıdan gelen geri bildirim, sistemin öğrenmesini ve daha hassas sonuçlar üretmesini sağlıyor.Peki fikir nasıl ortaya çıktı?&nbsp;Her şey, 2016’da New York’ta Frederick Duerinck ile tanışmamla başladı. O dönemde geleneksel parfümeri dünyasında çalışıyordum. Frederick ise Hollanda’da çok duyulu anlatılar üzerine çalışan bir belgesel sanatçısı ve teknoloji uzmanıydı.Frederick’in hâlihazırda kokuyu sanatsal bir ifade olarak kullanan projeleri vardı. İkimizin de ortak derdi kokuyu daha yaratıcı, daha katılımcı ve daha deneyimsel bir hâle getirmekti. Bir inovasyon laboratuvarında birlikte çalışmaya başladık. Orada “üretken koku tasarımı” fikri doğdu. Bu fikir, insanların makinelerle birlikte koku tasarlayabildiği bir sisteme dönüştü.Bu sistemin arkasında nasıl bir ekip var?&nbsp;Gerçekten bir köy gibi çalışıyoruz. Şu anda 30 kişilik çekirdek bir ekibiz. Ekip, mühendisler, yazılımcılar, konsept geliştiriciler ve tabii ki parfüm uzmanlarından oluşuyor. Her şeyi kendi bünyemizde geliştiriyoruz. Üretim ve Ar-Ge merkezimiz Hollanda’da ve Amsterdam’a yaklaşık bir buçuk saat uzaklıktaki Breda isimli bir şehirde. Ben ise New York’ta yaşıyorum. Ancak saat farkına rağmen her gün birlikte çalışıyoruz.EveryHuman şu anda nerelerde aktif?&nbsp;Bugüne kadar 12’den fazla şehirde makinemiz kuruldu. Londra, Viyana, Kopenhag, Dubai ve New York bu şehirlerden bazıları. Dubai’deki Gelecek Müzesi ile üç yıllık bir işbirliğimiz var. Londra’da The Fragrance Shop ile çalışıyoruz. 2025’in Eylül ayının orasında ise İstanbul’da Bağdat Caddesi ve Taksim’de olma planlarımız var.&nbsp;Şu ana kadar 150 binden fazla kişi makinemizi ziyaret etti. Kokuların hepsi özgün. Aynı koku formülü bir daha kesinlikle çıkmıyor ve her şey gerçek zamanlı olarak yaratılıyor.Anketinizin soruları çok kişisel. Parfüm alırken hiç sormayacağımız sorular aslında. Anket nasıl bu hâle geldi?&nbsp;Kesinlikle. Bu bilinçli bir tercih. Çünkü geleneksel parfümeri dünyası dikte eder: “Eğer bu tarz bir insansan bu parfümü kullanmalısın.”&nbsp;Biz ise bu hikayeyi tersine çevirmek istedik. Ziyaretçilerin kokusu duygularından, hatıralarından, olaylara verdikleri reaksiyonlardan, hayal gücünden ve tamamen kişilikten gelsin istedik.&nbsp;Koklama duyusu, hafıza ile kimlik arasında en derin bağa sahip olan duyulardan biri. Bu yüzden kendi kokunu yaratma süreci, aynı zamanda içsel bir yolculuk. Makinemiz burada bir üretici değil, bir ayna görevi görüyor.Hem geleneksel hem de deneysel parfümeri alanında çalışmış biri olarak sence geleneksel sektörde eksik olan neydi?&nbsp;Erişim ve yaratıcılık. Parfüm genellikle elit bir dünyanın elinde. Oysa herkesin bu deneyime katılmaya hakkı var. Biz, bu platformu bu erişimi demokratikleştirmek için de kurduk.&nbsp;Ayrıca şunu da anlamak istedik: İnsanlar neden belli kokuları seviyor? Örneğin çiçeksi notaları sevmek biyolojik mi, kültürel mi, yoksa kişilikle mi ilgili? Bunlar, hem duygusal hem de bilimsel sorular. Yapay zeka da bu tür soruları geniş ölçekte sormamızı sağlıyor.Yapay zeka, bu noktada tam olarak nasıl devreye giriyor?&nbsp;Kullanıcının verdiği cevapları analiz ederek çeşitli algoritmalarla üç farklı koku önerisi sunuyoruz. Ama bu, bir son karar değil. Kullanıcı kokluyor, tepki veriyor ve dilerse üzerinde değişiklik yapıyor. Geri bildirim süreci sayesinde sistem sürekli öğreniyor ve gelişiyor.&nbsp;Ayrıca tüm veriler anonim. Amacımız veriyi satmak değil, öğrenmek. Hangi duygular, hangi kişilik özellikleri, hangi kokularla örtüşüyor; bunu çözmeye çalışıyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750947136585.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu yaklaşım, tüketimi de değiştiriyor mu sence?&nbsp;Kesinlikle. Bu yeni bir tüketim biçimi. Marka dayatmalarının ötesine geçiyor. “Sana şu yakışır” diyen sistemin yerine “Sen ne istiyorsun?” diye soran bir yapı. Üstelik minimum sipariş miktarı yok. Bireysel bir tüketici olarak tek bir koku bile yaratabilirsiniz.&nbsp;Kitlesel üretimin tam tersi şekilde sonsuz olasılık var. Bunu geleneksel üretim-tüketim döngüsünde yapmanız olanaksız.Sence yapay zeka ile insan yaratıcılığı en sağlıklı nerede buluşuyor?&nbsp;Ben yapay zekayı bir kolaylaştırıcı olarak görüyorum. Bence yapay zeka, güzel şeyleri ortadan kaldırmayan ve erişimi kolaylaştıran bir araç. Parfümeri, bugüne kadar gizemli ve kapalı bir alandı. Biz onu açmak istedik. Evet, algoritmalar işin içinde ama asıl derinlik insanlarda, yani bizde.&nbsp;Kullanıcı o kokuyu ilk kez kokladığında ve&nbsp;“İşte bu benim kokum”&nbsp;dediğinde teknoloji hem günlük yaşantımızda hem de başka bir boyutta anlam kazanıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750947156372.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Vedalaşırken:&nbsp;Anahita ile sohbetimiz sona ererken makineleri arkada sessizce çalışmaya devam ediyor, farklı kullanıcıların verdiği cevaplarla oluşan algoritmik kokular küçük şişelere doluyordu.&nbsp;Algorithmic Perfumery, kullanıcıya sadece hazır bir ürün sunmak yerine, adını bile kendisinin verebileceği, duygusal ve mantıksal tepkilerini kokuya dönüştürebileceği, markaların ve reklamların olmadığı bir alternatif sunuyor. Böylece tüketimin anlamı değişiyor. İnsanlarla markalar ve teknolojik araçlar arasındaki duygusal bağ da yeniden şekilleniyor. Bu dönüşüm, gelecekte daha da yaratıcı ve kişisel hâle gelecek gibi görünüyor.

Parfüm markaları onlarca yıl boyunca bize nasıl kokmamız gerektiğini söyledi. 2018’de kurulan EveryHuman ise yapay zeka desteğiyle kişiselleştirilmiş parfümler yaratarak dikte eden ve elitist bir dünyayı demokratikleştiriyor. Kurucu ortak Anahita Mekanik, “Her bireyin kendine ait bir yaratım hakkı olduğuna inanıyoruz” diyor. 

Kokunun algoritmasına yolculuk: EveryHuman'ın kişiselleştirilmiş yapay zeka parfümleri

Warren Buffett: "Chuck hepimiz için bir model oldu. Hayatta doğru kahramanlara sahipseniz eve dönüş yolunun %90'ı geride kalmış demektir. Chuck Feeney işte böyle bir kahramandı."Charles "Chuck" Feeney, havalimanı perakendecisi Duty Free'yi ortağı Robert Miller'la kurduğunda yıl 1960'tı. Keşiş benzeri bir yaşam süren iş dünyasının duayen ismi, Warren Buffett ve Bill Gates gibi hayırsever iş insanlarının da kahramanıydı.<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-17T09:19:39.520Z.jpeg" alt="Chuck ve Helga Feeney"><figcaption>Chuck ve Helga Feeney - Kaynak: The Atlantic Philanthropies</figcaption></figure><ul><li>Yaşarken verme fikrinin öncülerinden Feeney, Atlantic Philanthropies aracılığıyla son kırk yılda üniversite ve vakıflara 8 milyar dolardan fazla bağış <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjMyMjJjYzE2Y2JhMDAwOWUzZGRkMiZ1c2VyPTVlNWJlOWZmMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YiZhdXRob3I9NWVjM2RjYzRlOWU4YTEzNDlhOTk1OWQyJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mb3JiZXMuY29tJTI1MkZzaXRlcyUyNTJGc3RldmVuYmVydG9uaSUyNTJGMjAyMCUyNTJGMDklMjUyRjE1JTI1MkZleGNsdXNpdmUtdGhlLWJpbGxpb25haXJlLXdoby13YW50ZWQtdG8tZGllLWJyb2tlaXMtbm93LW9mZmljaWFsbHktYnJva2UlMjUyRiUyNTIzMmQ5ZTU3NmEzYTJh""">yaptı</a>. Başka bir deyişle mevcut varlığının %375.000 üstünde bir miktarı bağışlamış oldu. 89 yaşındaki Feeney, emeklilik dönemine girerken kendisi ve ailesi için kenara yalnızca 2 milyon dolar koymuş durumda. Esasında tüm bu bağışları anonim olarak gerçekleştiren Feeney, Forbes'un merceğine takıldı. Kendisine "hayırseverliğin James Bond'u" lakabını bile takmışlar. &nbsp;</li><li>Bağışlar: Eğitime 3,7 milyar dolar bağışlayan Feeney'nin pastasından 1 milyar dolar, mezun olduğu okul olan Cornell Üniversitesi'ne gitti. ABD'deki idam cezasının kaldırılması için 62 milyon dolarlık hibe yapan iş insanı, Obamacare kampanyaları için 76 milyon dolar ödedi. Vietnam'da halk sağlığı için 270 milyon dolarlık hibe yapan Feeney'nin yaptığı sağlık odaklı yardımlar toplamda 700 milyon doları buluyor. &nbsp;</li><li>Cornell'de turizm ve otel işletmeciliği öğrenen, Avrupa'da ABD vatandaşı denizcilere gümrükten muaf içki satan duayen "Chuck" Feeney hakkında kısa bir <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNjMyMjJjYzE2Y2JhMDAwOWUzZGRkMiZ1c2VyPTVlNWJlOWZmMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YiZhdXRob3I9NWVjM2RjYzRlOWU4YTEzNDlhOTk1OWQyJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy55b3V0dWJlLmNvbSUyNTJGd2F0Y2glMjUzRnYlMjUzREM0RVlWWnllSWZ3""">video</a>. &nbsp;</li></ul>Bill Gates: "Chuck, diğer hayırseverlerin izleyebileceği bir yol yarattı. The Giving Pledge'i kurmadan önce onunla buluştuğumu hatırlıyorum. "İnsanları %50'sini vermeye değil, yaşamları boyunca mümkün olduğunca fazlasını vermeye teşvik etmeliyiz," demişti bana. Kimse buna Chuck'tan daha iyi bir örnek olamaz. Pek çok insan onun nasıl bir ilham kaynağı olduğundan bahseder bana. Gerçekten inanılmaz."

Pareto

Havalimanlarındaki Duty Free'lerin kurucsu eski milyarder Chuck Feeney, 89 yaşında tüm mal varlığını bağışladı ve söylediğine göre "daha mutlu" olamazdı. 

Duty Free ile ilgili hikayeler